یکی از موارد رایجی که در آن بسیاری از بانوان متأهل از حقوق خود آگاه نیستند، حقوق آن‌ها در برابر کار در منزل است.
وقتی صحبت از اجرت‌المثل و نحله می‌شود معمولاً معنایی از آن برداشت می‌شود که متضمن روابط تجاری بین دو فرد، خصوصاً در مورد اول است. به آن معنی که اگر کسی از اموال شخص دیگری بدون توافقی بر سر بهای آن استفاده کند، شخص اول به آن دیگری مدیون بوده، و در صورت درخواست صاحب دارایی، موظف به پرداخت مبلغی به او است.
از جایی که ازدواج شامل جنبه‌های گوناگونی از جمله اقتصادی است، چنین رابطه‌ای تحت عنوان اجرت‌المثل و نحله تعریف شده تا در صورت درخواست زن، مرد موظف به پرداخت هزینه‌ی زحمات متحمل شده‌ی وی در منزل باشد که در بدو امر نیز وظیفه‌ی او نبوده و از داوطلبانه انجام می‌شود. به تعریف پیشین اجرت‌المثل و نحله به هدیه‌ای گفته می‌شود شوهر موظف است در هر صورت به همسر خود اهدا کند. هرچند بر خلاف اجرت‌المثل و نحله امکان مطالبه در طول زندگی مشترک را ندارد. همچنین اجرت‌المثل و نحله قابل جمع نیستند و تنها یکی از آنان قابلیت درخواست دارد.
بر اساس تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی در مورد اجرت‌المثل و نحله : «چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرُّع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می دهد».
در این باب، نکته‌ای که بانوان در صورت اراده به مطالبه‌ی خویش باید در نظر داشته باشند، شروطی است که توانایی اسقاط حقوق آن‌ها را دارند. دادگاه انتظار دارد که سه شرط قبل از اعاده‌ی اجرت‌المثل و نحله برقرار باشد.
اول اینکه زن نشان دهد کارهایی که در منزل و تحت عنوان خانه‌داری انجام داده وظیفه‌ی او نبوده‌اند؛
دوم، ثابت کند این کارها را در پاسخ به درخواست مستقیم شوهر انجام داده؛
و سوم، آن که{تبرعی}نبوده است. یعنی به رایگان بودن آن از ابتدا رضایت نداده و در قبال پول انجام شده‌اند.
البته مانند بسیاری از موارد دیگر، این مسأله نیز با عرف جامعه در تضاد است و خانم‌ها عموماً کار منزل را بدون چشم‌داشت انجام می‌دهند و در صورت سوأل قاضی و عدم مشورت با وکیل نیز، صادقانه پاسخ می‌دهند که در طول زندگی در قبال کار منزل چشم‌داشتی نداشته‌اند و حق اجرت‌المثل و نحله خود را ازدست‌رفته می‌بینند.
از دیگر شرایطی که می‌تواند تعیین‌کننده‌ی تعلق یا عدم تعلق اجرت‌المثل و نحله در دادگاه باشد میتوان به موارد ذیل نیز اشاره کرد:
طلاق از طرف شوهر بوده و علت طلاق ناشزه بودن زن نباشد و درخواست طلاق از سوی مرد باشد
باید ثابت شود زن منزل را ترک کرده و به اندازه آن مدت اجرت المثل را هم نمیتواند مطالبه کند.
دیگر این که با به آن مسأله که در عرف جامعه دختران تا قبل از مراسم در خانه پدری خود ساکن هستند موضوع اجرت‌المثل و نحله اساساً توانایی مطرح شدن را ندارد. البته در صورت غیر از این، شروط منطقی ملغی شده و زن می‌تواند برای اعاده‌ی حق خود از دادگاه درخواست دادرسی کند.
- ۹۹/۱۱/۲۰